Aklın Yolu Bir Değilmiş!

MEHMET ERDAL

Okuyanlar ya da ilgililer/ilgilenenler bilirler, daha önce haberini de yapmıştım; Datça Belediyesi 22.11.2024 günü kendi sosyal medya hesaplarından yaptığı bir paylaşım ile belediye sınırları içerisinde bulunan pazar yerlerinde boş bulunan satış yerlerini ilana çıkararak Pazar Yerleri Hakkında Yönetmeliğin ilgili maddeleri çerçevesinde 16.12.2024 günü kura çekimi yapılacağını, bu çerçevede 25.11.2024 günü saat 08.30'dan 04.12.2024 günü saat 17.00'ye kadar başvuruların kabul edileceğini duyurmuş, bu duyurudan sonra da İskele Mahallesi Semt Pazarında üretici bölümünde bulunan 6, manav bölümünde bulunan 1, tuhafiye-hırdavat bölümünde bulunan 5, Özbel Üretici Pazarında bulunan 11 ve Yaka Mahallesi Palamutbükü Pazarında tuhafiye-hırdavat bölümünde bulunan 2 boş yer için başvuruları kabul etmeye başlamıştı.

KURA ŞART MI?

Datça Belediyesi 18.11.2016 günü İskele Mahallesi Semt Pazarını çarşı içerisindeki yerinden şimdiki yerine taşırken satış yeri dağıtımını 12.07.2012 tarihli yönetmelik çerçevesinde kura çekerek yapmış ama ne o tarihten önce ne de ondan sonra boşalan yerler için herhangi bir kura çekimine gerek duymamıştı; hem önceki belediye başkanımız Abdullah Gürsel Uçar hem de şimdiki belediye başkanımız Aytaç Kurt boşalan bir yer için talep olduğunda başvuruyu incelemiş ve uygun gördüklerinde yer tahsisini yapmışlardı. Sonrasında Sayıştay raporları, satış yeri talebinde bulunan bazı pazarcıların yol açtığı sıkıntılar vb. nedeniyle belediye pazaryerlerinde boş olan satış yerlerinin tahsisinin 12.07.2012 tarihinde yayınlanmış olan ilgili yönetmeliğin 13. Maddesine göre (kura) yapılmasına karar veriyor.

NASIL BİR KURA?

Belediyenin aldığı karara dayanak olan 13. Maddede yer tahsisinin “kura” ile yapılması gerektiği belirtilmekle birlikte bu kuranın hangi şartlarda gerekli olduğuna ve biçiminin nasıl olması gerektiğine dair herhangi bir açıklama yapılmamakta. Hukukçular bu konuda ne der bilemiyorum ama yasa koyucu ayrıntıya girmeden kuraya işaret etmekle yetinirken acaba kurayı yapacak olan belediyeye “inisiyatif” tanımış olabilir mi? Örneğin, konumuz bağlamında, ilana çıkarılan İskele Mahallesi Semt Pazarında üretici bölümünde bulunan 6 boş satış yeri için 8, manav bölümünde bulunan 1 boş satış yeri için 2, tuhafiye-hırdavat bölümünde bulunan 5 boş satış yeri için 3, Özbel Üretici Pazarında bulunan 11 boş satış yeri için 2 ve Yaka Mahallesi Palamutbükü Pazarında tuhafiye-hırdavat bölümünde bulunan 2 boş satış yeri için 1 başvuru söz konusu iken istisnasız hepsi için “kura” şart mıdır, şart ise biçimi aynı olmak zorunda mıdır?

Bu noktada Datça Belediyesinin ilgili birimleriyle bazı başvuru sahipleri arasında başvurunun yapıldığı andan başlayarak bu haberin/yazının yazılmasına neden olan bazı tartışmalar yaşandı.

Datça Belediyesi satış yeri talebinde bulunan başvuruların hangi bölüm için yapılacaksa o bölümdeki bütün boş satış yerleri için yapılması gerektiğini, kuranın o bölümdeki bütün satış yerleri düzleminde yapılacağını söylerken satış yeri talebinde bulunan bazı pazarcılar istediği bölümdeki bütün boş satış yerleri için değil, sadece bir tanesi için başvuruda bulunmak istediğini, kuranın “satış yeri” bazında yapılması gerektiğini savunmuş ama başvurularını belediyenin istediği biçimde yapmak zorunda kalmışlardır. Örneğin, Palamutbükü Pazarında öteden beri 8 numarada satış yapan Özcan Ceylan sadece yanındaki 9 numara için kuraya girmek istediğini belirtmesine rağmen hem 9, hem de 18 numaralı satış yerleri için; Özbel Pazarında 72 numarada satış yapan Selda Çarkçı sadece yanındaki 71 numara için kuraya girmek istemesine karşın boş olan 11 satış yerinin tümü için; İskele Mahallesi Semt Pazarında tuhafiye-hırdavat bölümünde 89 numaralı satış yerinde satış yapan Keziban Akan ile 87 numaralı satış yerinde satış yapan Mine Dişlioğlu aralarındaki 88 numara için kuraya girmek istemelerine karşın boş olan 5 satış yerinin tümü için... başvuruda bulunmuşlardır.

BELEDİYENİN YÖNETMELİĞ YORUM BİÇİMİ SORUNU ÇÖZMÜYOR

Başvuruların kabul edilmeye başlanılmasından itibaren belediyenin ilgili birimlerine belediyenin yönetmeliği yorum biçiminin sorunu çözmeyeceği, satış yeri bazında yapılmayacak kura çekimi sonrasında örneğin, İskele Mahallesi Semt Pazarında tuhafiye-hırdavat bölümünde, Özbel Üretici Pazarında ve Yaka Mahallesi Palamutbükü Pazarında kurada başvuru sahiplerinin istediği satış yerlerinin çıkmaması halinde sorunun sürgit devam edebileceği ısrarla anlatıldı.

Nihayetinde 16.12.2024 günü belediyenin karar verdiği biçimde kuralar çekildi: İskele Mahallesi tuhafiye-hırdavat bölümünde 5 boş yer için kuraya katılan 3 kişiden Keziban Akan ve Mine Dişlioğlu kuranın hemen akabinde dilekçe vererek kurada çıkan yerleri iptal ettirdiler, kuraya katılan 3. kişi pazara hiç uğramadı; Özbel Üretici Pazarında başvuruda bulunanlardan Selda Çarkçı 10.02.2025 günü dilekçe vererek kurada çıkan yeri iptal ettirdi. Yaka Mahallesi Palamutbükü Pazarında tek başvuru sahibi olan Özcan Ceylan şanslıydı, istediği satış yeri çıktı.

Bu gelişmelerin yaşanmasından sonra kurada çıkan satış yerlerini iptal ettiren pazarcılar ile konuştum:

Adem Dişlioğlu (Mine Dişlioğlu'nun eşi): “Biz İskele Mahallesi Semt Pazarında tuhafiye-hırdavat bölümünde öteden beri 87 nolu satış yerinde satış yapıyoruz. Boş yerler ilana çıkınca 88 numara için başvuruda bulunmak istiyorduk ama dilekçemizi kabul etmediler; kura satış yeri bazında değil tüm satış yerleri bazında yapılacakmış. Birkaç defa derdimizi anlatmaya çalıştık, olmadı. '88 numarayı 89 numara ile ortak kullanıyoruz, burası ya böyle devam etsin ya da birimize verin' dedik. İlle 'kura' ama 'genele kura' dediler. Çekilen kurada uzak bir yer çıktı. İşimize yaramayan bir yerdi. Bu nedenle kuranın hemen ardından dilekçe vererek çıkan yeri iptal ettirdik. 88 numara hala boş.”

Onur Akan (Keziban Akan'ın eşi): İskele Mahallesi Semt Pazarında tuhafiye-hırdavat bölümünde boş bulunan 5 satış yeri için 3 başvuru yapıldı, birisi bizdik. Biz 88 numara yanımız olduğu için kuraya girmek istedik; biz başka bir yerde de tezgah açmayacağız ki. Yanımdaki bu yer olmadıktan sonra herhangi bir yeri bana bedava verseler de ben gitmem ki. Önceki belediye başkanımız Gürsel Uçar zamanında bu yer onun bilgisi ve izni dahilinde yarı-yarıya kullanılmak kaydıyla bize ve 87 nolu satış yerindeki Mine Dişlioğlu arkadaşımıza verilmişti. Biz burasının işgaliyesini de ortaklaşa ödüyorduk; bu nedenle 88 numaranın resmi olarak ikimiz adına kayıtlı olduğunu düşünüyorduk. Boş yerler ilana çıkınca aramızdaki bu yerin de “boş” kabul edildiğini gördük. Kuraya bu nedenle, sadece bu yer için girmek istedik. Kura satış yer bazında yapılmayınca şu anki yerimden uzak bir yer çıktı ve biz de kuranın hemen akabinde çıkan yeri iptal ettirdik. 88 numarayı hem biz (89) hem de Mine Dişlioğlu (87) arkadaşımız istiyor; kura ikimiz arasında olsun. Belediye bu konuda bize kolaylık göstersin. Şimdi bu yer boş. Yanım boş iken ben neden başka yerler için kuraya gireyim? Biz 30 senelik esnafız.”

Bahri Çarkçı (Selda Çarkçı'nın eşi): “Özbel Üretici Pazarında 72 numaralı satış yeri bizim adımıza kayıtlı. Boş yerler ilana çıkınca biz yanımızdaki 71 numara için, 73 numaradaki kardeşimiz Mehmet Kuzu yine yakınındaki boş bir yer için kuraya girmek istedik ve dilekçelerimizi bu içerikte yazdık. Belediye kabul etmedi. Özbel Pazarındaki 11 yerin tümü için kuraya girmemiz gerektiğini söylediler. İkimiz dışında herhangi bir başvuru olmamasına karşın 11 yerin tümü için kuraya girdik. Bize çok uzaktaki 96 numara çıktı, kardeşimize de uzakta bir yer çıktı. Önceki belediye başkanımız döneminde belediyeye gittiğimizde Gürsel başkan bizi dinliyor ve 'Hallederiz' diyor, gerçekten de bir şekilde çözüm buluyordu. Şimdiki yönetim ise çözüm yoluna gitmiyor. Sorun devam ediyor. Aytaç başkanımız 'Biz sorunları çözmek için buradayız' demişti ama hiçbir sorun çözülmüyor.”

Anlatıma göre, kurada 96 numara çıkınca “Belediyeye çıkarız. Zaten ikimiz dışında başkaca bir başvuru yok. Durumu anlatırız. Kurada çıkan yerleri belediyeye bırakır, kura öncesi istediğimiz yerleri isteriz.” diye düşünüyorlar. Selda Çarkçı belediyeye dilekçe veriyor. Belediye “Pazar Yerleri Hakkındaki Yönetmeliğin 13. Maddesinin 8. ve 9. fıkralarına” atıfta bulunarak talebi reddediyor. “Bizim talebimiz ile bu sözü edilen fıkraların hiçbir alakası yok. 11 boş yer için 11 ya da daha fazla değil sadece 2 talep olduğundan kuraya bile gerek duyulmaması gerekiyordu. Haydi, diyelim ki gerek duyuldu, bari kurayı satış yeri bazında yapsaydılar. Onu da yapmadılar. Bugün kurada çıkan yeri de iptal ettik. Döndük başa. Hali hazırda Özbel Pazarında bizim istediğimiz yer dahil 10 satış yeri boş ve tek bir talep dahi yok. Olup bitene akıl erdirmek zor.”

Bu konuda, Datça Belediyesi Zabıta Amirliğine de verdiklerini söyledikleri bir çalışmanın sözünü ediyorlar. Çalışma “PAZAR YERLERİNDEKİ SATIŞ YERLERİNİN İŞLETİLME USULLERİ” başlığını taşıyor. Çalışmayı yapanlar Tarım Ürünleri Ticareti Dairesi Başkanı Hakan Çalış ile Gümrük ve Ticaret Uzmanı Nagehan Özsoy.

Çok ilginç ve çok yararlı bu çalışmanın bir yerinde boş olan satış yerlerinin sayısının başvuruda bulunan pazarcı sayısından fazla olması halinde herhangi bir işleme gereksinim duyulmadan yer tahsisinin yapılabileceği, “Müracaatı kabul edilen pazarcı ve üretici sayısının tahsis yapılacak satış yeri sayısından fazla olması durumunda ise her iki grup için ayrı ayrı kura işlemine gidilebileceği...” belirtilmektedir. (Bknz: Google)

Kuranın biçimine karar verilmeden önce eğer sorulmuşsa belediyenin avukatı nasıl bir yorum yapmıştır bilemeyiz ama bu uzmanların yorumlarına göre yer tahsisi yapılırken (belediyenin duyurduğu sayısal verilere göre) İskele Mahallesi Semt Pazarında tuhafiye-hırdavat bölümünde, Özbel Üretici Pazarında ve Yaka Mahallesi Palamutbükü Pazarında tuhafiye-hırdavat bölümünde boş olan satış yerleri için kuraya bile gerek yokmuş.